اثرات بلیچینگ روی حساسیت دندان؛ واقعیت علمی و راهکارهای مدیریت آن
بلیچینگ دندان یکی از پرطرفدارترین روش‌های سفید کردن دندان است و تقریباً در تمام دنیا جزو اولین انتخاب‌های زیبایی دندان به شمار می‌آید. اما همیشه یک سؤال مهم قبل از شروع این درمان مطرح می‌شود: آیا بلیچینگ باعث حساسیت دندان می‌شود؟ و اگر بله، دلیلش چیست و چطور می‌شود آن را کنترل کرد؟ برای اینکه تصمیم دقیق‌تری بگیری، لازم است اثرات این روش را بدون تعارف و با نگاه علمی بررسی کنیم تا بدانیم بلیچینگ چگونه روی ساختار دندان تأثیر می‌گذارد و چه اتفاقی برای اعصاب دندان می‌افتد.
بلیچینگ دقیقاً چگونه عمل می‌کند؟
بیاییم منطقی نگاه کنیم. ماده اصلی در اغلب روش‌های بلیچینگ، پراکسید هیدروژن یا کاربامید پراکسید است. این مواد قدرت نفوذ بالایی به نسوج مینا و عاج دارند و رنگدانه‌هایی که سال‌ها روی ساختار دندان جمع شده‌اند را تجزیه می‌کنند. همین نفوذ عمیق، علت اصلی حساسیت کوتاه‌مدت بعد از بلیچینگ است. وقتی مواد سفیدکننده از میان توبول‌های عاج عبور می‌کنند، عصب داخل دندان تحریک می‌شود و فرد احساس تیر کشیدن، درد کوتاه، یا حساسیت به سرما و گرما دارد.
چرا بعضی افراد بیشتر و بعضی کمتر حساسیت را تجربه می‌کنند؟
این‌طور نیست که همه افراد واکنش یکسانی نشان دهند. چند عامل مهم در میزان حساسیت نقش دارد:
-
ضخامت مینای دندان
اگر مینا نازک باشد، مسیر برای رسیدن ماده سفیدکننده به عاج کوتاه‌تر و حساسیت بیشتر است. افرادی که دندان‌های ساییده دارند یا سابقه دندان‌قروچه دارند، معمولاً حساسیت بیشتری تجربه می‌کنند. -
وجود پوسیدگی یا ترک‌های ریز
هرگونه نقص ساختاری باعث افزایش نفوذ ماده بلیچینگ به عمق دندان می‌شود. گاهی حتی ترک‌هایی وجود دارد که با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شود اما به‌محض شروع بلیچینگ، عصب را تحریک می‌کند. اگر قبل از سفید کردن دندان‌ها نیاز به ترمیم باشد، معمولاً دندانپزشک مشکل را تشخیص می‌دهد. در صورت نیاز به ترمیم ریشه یا درمان عصب، مراجعه به یک متخصص ریشه معتبر درمان ریشه دندان در اصفهان بسیار اهمیت دارد -
نوع ماده بلیچینگ
مواد خانگی ضعیف‌ترند اما کنترل‌نشده استفاده می‌شوند و گاهی حساسیت بیشتری ایجاد می‌کنند. مواد کلینیکی توسط دندانپزشک کنترل می‌شوند اما درصدشان بالاتر است. هر دو روش مزایا و ریسک‌های خودشان را دارند. -
روش انجام
بلیچینگ در مطب معمولاً سریع‌تر و قوی‌تر اثر می‌کند و برای همین احتمال حساسیت کوتاه‌مدت کمی بیشتر است.
حساسیت بعد از بلیچینگ خطرناک است؟
در اغلب موارد خیر. حساسیت ناشی از بلیچینگ معمولاً موقت است و ظرف 24 تا 72 ساعت کاهش پیدا می‌کند. دلیلش این است که اعصاب دندان تحریک شده‌اند، نه اینکه آسیب دیده باشند. هیچ تحقیقی نشان نداده که بلیچینگ اصولی بتواند به دندان سالم آسیب واقعی بزند. مشکل زمانی ایجاد می‌شود که فرد:
-
مینای ضعیف داشته باشد
-
دندان پوسیده یا پرشدگی‌های معیوب داشته باشد
-
بلیچینگ را پشت‌سرهم بدون فاصله انجام دهد
-
از ترکیبات بی‌کیفیت خانگی یا روشن‌کننده‌های غیراستاندارد استفاده کند
در این‌جور مواقع احتمال آسیب به عاج یا تشدید حساسیت وجود دارد و درمان نیازمند بررسی دندانپزشکی است.
علت اصلی ایجاد حساسیت: نقش مینا و عاج
وقتی ماده بلیچینگ وارد منافذ باز عاج می‌شود، مایع داخل این توبول‌ها جابه‌جا شده و همین حرکت باعث تحریک پایانه‌های عصبی می‌شود. این تحریک همان احساسی است که شبیه برق‌گرفتگی یا تیرکشیدن چندثانیه‌ای دندان توصیف می‌شود. خوشبختانه این تحریک موقتی است و بعد از خارج شدن مولکول‌های سفیدکننده از بافت دندان، حساسیت کاهش پیدا می‌کند.
راهکارهای کاهش حساسیت ناشی از بلیچینگ
اگر قصد سفید کردن دندان‌ها را داری ولی نگران حساسیت هستی، این راهکارها کمک زیادی می‌کنند:
-
استفاده از خمیر دندان‌های ضدحساسیت چند روز قبل از بلیچینگ
این کار مسیرهای عصبی را تا حدی مسدود می‌کند و دندان آماده‌تر وارد مرحله درمان می‌شود. -
استفاده از فلوراید یا مواد معدنی‌کننده بعد از بلیچینگ
این مواد به بازسازی موقت مینا کمک می‌کنند. دندانپزشک معمولاً ژل فلوراید مخصوص روی دندان‌ها قرار می‌دهد. -
پرهیز از نوشیدنی‌های بسیار سرد یا داغ تا 48 ساعت
دندان‌ها در این مدت کمی تحریک‌پذیرترند و بهتر است قرار گرفتن در معرض تغییر دما محدود شود. -
فاصله مناسب بین جلسات
اگر بلیچینگ خانگی انجام می‌دهی، زیاده‌روی نکن. هرشب استفاده کردن کاملاً اشتباه است. اگر دندان‌هایت از قبل ترمیم دارند یا کامپوزیت انجام داده‌ای، بهتر است قبل از بلیچینگ با یک متخصص ترمیم مشورت کنی. جهت بررسی ترمیم‌ها و نیاز احتمالی به پروتز ثابت، مراجعه کنید. -
پرهیز از خمیر دندان‌های ساینده
این نوع خمیر دندان‌ها مینای دندان را نازک‌تر کرده و حساسیت را شدیدتر می‌کنند. -
جرمگیری قبل از بلیچینگ
اگر دندان‌ها جرم یا رنگدانه زیاد داشته باشند، مواد سفیدکننده کمتر نفوذ می‌کنند و نتیجه مطلوب نیست. از طرفی جرم سطح دندان باعث افزایش سایش و حساسیت هم می‌شود. انجام جرمگیری استاندارد می‌تواند شانس حساسیت را کاهش دهد.
برای مطالعه درباره جرمگیری اصولی: جرمگیری و بروساژ دندان
آیا همه افراد می‌توانند بدون مشکل بلیچینگ انجام دهند؟
خیر. برخی افراد بهتر است قبل از سفید کردن دندان‌ها یک بررسی کامل انجام دهند:
-
افرادی که مینای نازک دارند
-
افرادی که سابقه جراحی لثه یا تحلیل لثه دارند
-
افرادی که دندان‌هایشان به دلیل سایش یا گاز زدن غیرطبیعی کوتاه شده
-
افراد دارای پرشدگی‌های قدیمی، شکستگی یا پوسیدگی پنهان
در چنین شرایطی شاید بهتر باشد ابتدا ترمیم‌های لازم انجام شود یا روش دیگری مثل کامپوزیت انتخاب شود. برای شناخت دقیق شرایط دندان، مراجعه به یک متخصص ترمیم یا زیبایی گزینه ایمن‌تری است. مطالعه یک منبع معتبر درباره کامپوزیت می‌تواند کمک کند.
آیا بلیچینگ برای کودکان یا نوجوانان مناسب است؟
اگرچه بلیچینگ برای بزرگسالان عموماً بی‌خطر است، اما برای کودکان به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود. مینای دندان در کودکان هنوز کامل نشده و حساسیت بیش از حد ایجاد خواهد کرد. اگر تغییر رنگ دندان کودک شدید باشد، ابتدا باید علت بررسی شود و سپس یک درمان ایمن‌تر انتخاب شود. برای اطلاعات بیشتر در این زمینه کلیک کنید.
چقدر از حساسیت‌ها نشانهٔ مشکل پنهان هستند؟
اگر حساسیت بیش از ۳ روز طول بکشد، اگر درد ضربان‌دار شد، یا اگر دندان به گرما واکنش شدید نشان داد، این وضعیت دیگر طبیعی نیست. ممکن است یک پوسیدگی عمیق، ترک ریز، یا التهاب عصب وجود داشته باشد. در این صورت ادامه بلیچینگ اشتباه است و ممکن است حتی درمان ریشه لازم شود. توجه به این علائم باعث جلوگیری از پیشرفت آسیب می‌شود.
آیا بلیچینگ روی ترمیم‌های دندانی اثر دارد؟
مواد سفیدکننده روی کامپوزیت، لمینت یا پروتز تأثیری ندارند. یعنی اگر چند دندان ترمیم شده داشته باشی، ممکن است بعد از بلیچینگ رنگ دندان‌های طبیعی روشن‌تر شود و ترمیم‌ها تیره‌تر به نظر برسند. بنابراین قبل از تصمیم نهایی، باید با دندانپزشک مشورت کنی تا ترکیب مناسب درمان زیبایی انتخاب شود.
نتیجه‌گیری
بلیچینگ یک روش مؤثر و ایمن برای سفید کردن دندان است، اما تحریک‌پذیری دندان‌ها بعد از آن کاملاً طبیعی است. این حساسیت معمولاً موقتی است و با اقدامات ساده قابل کنترل است. مهم‌ترین نکته این است که درمان تحت نظر دندانپزشک انجام شود تا شرایط دندان‌ها قبل از شروع بررسی شود. اگر دندان‌های حساس، ترمیم‌های قدیمی یا مینای ضعیف داری، لازم است قبل از بلیچینگ یک معاینه دقیق انجام شود.
